Nieuwsberichten
De helikopter is geland – dataverzameling FRESHEM-NL afgerond
De helikoptervluchten van het FRESHEM-NL project zijn succesvol afgerond. In de afgelopen maanden vlogen twee helikopters met meetapparatuur over grote delen van Nederland. Tijdens deze vluchten zijn metingen gedaan om in beeld te kunnen brengen waar zoet en waar zout grondwater in de ondergrond zit en hoe kleilagen zijn verspreid. Die gegevens helpen ons om beter te begrijpen wat er onder onze voeten gebeurt.
De metingen die zijn gedaan hebben heel veel ruwe data opgeleverd. Dat betekent dat ze nog niet direct bruikbaar zijn. Nu de vluchten zijn afgerond, begint het team van Deltares/TNO met het verwerken van deze gegevens. Dat houdt in dat de data wordt gecontroleerd, geanalyseerd en omgezet in ruimtelijke modellen. Zo kunnen we straks goed laten zien waar het zoet en waar het zoute grondwater zit of waar beschermende kleilagen liggen. Door nauw samen te werken, zorgen we ervoor dat de resultaten betrouwbaar en toepasbaar zijn voor waterbeheer, landbouw en natuur. Welke aanpak gebruikt wordt om de ruwe data om te zetten in een verdeling van zoet-zout grondwater en het voorkomen van kleilagen, wordt beschreven onder activiteiten.
De resultaten worden in het tweede kwartaal van 2027 verwacht. Dan zullen ze beschikbaar gemaakt worden via deze website. Iedereen die geïnteresseerd is – van professional tot nieuwsgierige burger – kan dan zien wat er uit het onderzoek is gekomen. Deze informatie is belangrijk voor de bescherming van drinkwater, het tegengaan van verzilting van landbouwgrond en het beheer van natuurgebieden. Door beter te weten waar zoet en zout water zit, kunnen we betere keuzes maken voor de toekomst.
Wil je op de hoogte blijven van de voortgang? Houd dan onze website in de gaten!
RTL Z (18 augustus 2025) (youtube)
Je zou ‘m binnenkort zomaar boven je hoofd kunnen zien: een megahelikopter met een enorme hoepel eronder. Hij speurt naar de grens tussen zoet en zout water in de bodem, want door klimaatveranderin rukt het zoute water steeds verder op. Dat kan grote gevolgen hebben voor landbouw, natuur én ons drinkwater.
Nieuwsbericht
Onderzoek met helikopter levert 3D-beelden van de ondergrond
Waar is zoet of zout grondwater te vinden en op welke diepte? En waar zitten kleilagen die het onderliggende grondwater beschermen? Dit is belangrijke informatie voor provincies, waterbeheerders, drinkwaterbedrijven, agrariërs en natuurbeheerders. Om dit in beeld te brengen worden vanaf augustus dit jaar tot februari volgend jaar in zuid, west en noord Nederland metingen gedaan met een helikopter.
De helikoptermetingen worden uitgevoerd in het project FRESHEM-NL. De onderzoeksinstituten TNO Geologische Dienst Nederland (TNO GDN) en Deltares werken in dit project nauw samen met zeven provincies, zeven waterschappen en vijf waterbedrijven. De rijksoverheid draagt bij in de financiering vanuit het Deltaprogramma Zoetwater. Dit programma is opgezet om Nederland weerbaarder te maken tegen zoetwatertekorten.
Driedimensionale beelden tot 200 meter diep
De metingen worden gedaan met een meetinstrument dat onder een helikopter hangt. Van de meetresultaten wordt een driedimensionaal beeld tot wel 200 meter diep gemaakt. Hiermee krijgen de onderzoekers inzicht in het zoutgehalte van het grondwater op verschillende dieptes en de locatie en dikte van kleilagen. Het onderzoek wordt uitgevoerd voor delen van Noord-Brabant, Zeeland, Zuid-Holland, Noord-Holland, Friesland, Groningen en Drenthe.
“De resultaten zijn belangrijk voor onder meer agrariërs en water- en natuurbeheerders. Het geeft meer inzicht om op een duurzame en verantwoorde manier om te gaan met water”, aldus Jan Gunnink van TNO Geologische Dienst Nederland.
“Het gebruik van helikopters maakt het mogelijke grote gebieden van Zeeland tot aan Groningen in kaart te brengen en partijen kunnen straks jarenlang vooruit met de resultaten van dit project.” zegt Geert-Jan Nijsten van Deltares. De resultaten van het onderzoek komen voor iedereen beschikbaar.
Schat aan informatie over zoet water en verzilting
Door klimaatverandering verandert de beschikbaarheid van zoet water, terwijl we ook steeds meer zoet water gebruiken. Vanwege de ligging aan zee is een deel van het grondwater in Nederland zout.
Door de stijging van de zeespiegel wordt het grondwater in de kustgebieden langzaam zouter en ook onder diepe polders stroomt zout grondwater omhoog. Deze verzilting is schadelijk voor landbouw en natuur. “Het is dus belangrijk inzicht te hebben in het zoutgehalte van het grondwater”, stelt Jan Gunnink.
Geert-Jan Nijsten: “Daarnaast is het ook belangrijk inzicht te hebben in de ligging van kleilagen. Kleilagen beschermen het grondwater dat er onder ligt tegen verontreiniging van bovenaf. Kennis over kleilagen is ook nodig om de grondwaterstroming en daarmee de mogelijke gevolgen van klimaatverandering en ingrepen op het watersysteem beter te begrijpen.
Om ervoor te zorgen dat op termijn de natuur, landbouw en bedrijven zo weinig mogelijk schade ondervinden van verzilting en er voldoende drinkwater beschikbaar is, is het belangrijk om de ondergrond en het grondwater goed in beeld te hebben. Met de schat aan informatie uit het FRESHEM-project, leveren we daar een belangrijke bijdrage aan.”
Helikoptervluchten
De helikopter waarmee de metingen verricht worden, vliegt op ongeveer 80 meter hoogte met een snelheid van 60 tot 80 kilometer per uur. Er wordt alleen overdag gevlogen en uiteraard worden de strenge regels gerespecteerd die gelden voor laag vliegen met een helikopter. Er wordt niet in het broedseizoen gevlogen en er gelden speciale regels voor natuurgebieden. Voordat de vluchten vanaf augustus beginnen, wordt de omgeving geïnformeerd over de exacte planning.